तिलक वालाहाङ
६. हिप (ऋतुहरू)
चुङ्हिप- वसन्त
नाम्हिप- शिशिर
वाहिप- वर्षा
लाम्हिप- शरद
दोङ्वाङा- उँभौली
दोङ्दावा- उँधौली
यलेदोङ- किरात सम्बत
लाभेम- पूर्णिमा
लाइप- औंशी
७. दोङ (साल/सम्बत)
आदेङ्मात्दङ- पराहरको साल
आच्छिम्मात्द़ङ- पराहर
आनेम्ऩङ- पोहोर
आइदोङ- यो साल
नाम्माङ- आउँदो साल
छिन्माङ – अर्को साल
दोङ्माङ- अर्को सालको अर्को साल
आसेन- विगत
आखोमाङ- हिजो
आत्छोसा- अस्ति
आत्छउसा- अस्तिको अस्ति
आत्छछउसा- अस्तिको भन्दा अस्ति
आय- आज
माङ्कोलेन- भोलि
अछिन्टुक- पर्सि
असुम्माक- निकोर्सी
अलुम्माक- कानेकोर्सी
आराङ- प्राचीन
आसेन- भूत
आइमित- वर्तमान
मायङ- भविष्य
आइयोक- आधुनिक
बेन- काल, समय
नुलेन- साइत
हान्माचेप्मा (बोलचाल)
८. आय खाउलेन खा ?
आज कुन बार हो ?
९. आय रुवालेन ।
आज विहिवार ।
१०. अवायङ टुप्मादोत ।
बिहान भेट्नुपर्छ ।
११. खादा टुप्मा ?
कहाँ भेट्ने ?
१२. हतुवागढि भोजपुरादा छुक ।
हतुवागढी भोजपुरमा पर्छ।
१३. अखोलेन दे चमा ?
दिउँसो के गर्ने ?
१४. तायाखिम खात्मा ।
विद्यालय जाने ।
१५. अनाम्प़क हान्चिने ।
साँझमा कुरा गरौँला ।
१६. नुङे ।
हुन्छ ।
१७. अखाखुत खात्नि खात्मा ?
राति कता जाने ?
१८. बेङ्सिदा चाअ्वा पाक्सि खात्मा ।
खेतमा पानी लाउन जाने ।
१९. आइमित खाक्को सोन खा ?
अहिले कुन महिना हो ?
२०. आइमित वाहाङ सोन इ ।
अहिले कात्तिक महिना हो नि ।
२१. हालेनाङ ! केक्वालेन लिसा ।
ओहो ! मध्यान्ह भयो ।
२२. वापा ओक्दा खात्मादोत ।
भालेको डाकमा जानुपर्छ ।
२३. हान्ना सेरेरेवा लियाङ ।
अब त मिर्मिरे हुँदैछ ।
२४. नाम्रङछाङ ढायाङ ।
सूर्यको किरण पनि झर्दैछ ।
२५. नेक्ओ लेन्कोप टुप्चिने ।
अर्को साता भेटौं ।
२६. आइमित खाउ हिप खा ?
अहिले कुन ऋतु हो ?
२७. आइमित चुङ्हिप ।
अहिले शिशिर ऋतु हो ।
२८. देम्खादाङ्का हाक्मा पुङ खा ?
कहिलेदेखि गर्मी सुरु हुन्छ ?
२९. नाम्हिपदाङ्का ।
वसन्त ऋतुदेखि ।
३०. दोङ्वाङा साकेन्वा देम्खा खा ?
उँभौली साकेन्वा कहिले पो हो ?
३१. हाक्दि सोनदा ।
बैशाख महिनामा ।
३२. दोङ्दावा साकेन्वा देम्खा खा ?
उँधौली साकेन्वा कहिले पो हो ?
३३. चासुम्ला सोनदा ।
मङ्सिर महिनामा ।
३४. झाराकदाङ्का बुदाओ साकेन्वा खाक्को खा ?
सबैभन्दा पहिलो साकेन्वा कुन हो ?
३५. झाराक्दाओ बुदाउ साकेन्वा खइराङ कि आम्चोक ।
सबैभन्दा पहिलो साकेन्वा खैराङ र आम्चोक हुन् ।
३६. मारा ओको यलेदोङ निओ दि एखा ?
हैन यो यलेदोङ भनेको के हो ?
३७. यलेदोङ निओ किरावा दोङ ।
यलेदोङ भनेको किरात सम्बत हो ।
३८. लाभेमआ छेङ्छेङ्छेङ्वा कात्याङ ।
पूर्णिमाले उज्यालो न उज्यालो देखिन्छ ।
३९. लाइपआ कुन्च्याढेकेढेक कात्याङ ।
औंशीले अँध्यारो न अँध्यारो देखिन्छ ।
…
बुङ्वाखा १०४ दाङ्का
