एन्चेप्ला

हर्क मुलघरे

एन्चेप्ला लोन्टाओ छाङ बड्ढे कादोङ लिसाचिआ । वाको लोन्टाओ बड्ढे कादोङ देङ ओन अ‍ङ्काआना खुन्मा पुङ्सुङ । मो बेन्दालो छेन्बिहाङ, छेन्बिहाङ्मा कि कातोक्चिआ ओन खुन्मा मरआओ । झाराक हाङ्छामिच्याना मान्मखुन्दाङा । अक्तेत ह्वातेत मनाचिआ ओन्दे मखुयाङा ।
एन्चेप्ला खुन्कावाचिओ अन्चो नङ रङाङा । सानुवा कि साया चलोक ङे चोङ्साङा झारा रिमिचिदा । खित्माखुन्मा छाङ बड्ढे ङे फेक्वा चाहा दोराङा । मो बेन्ओ एन्चेप्ला छाङ आइमितओ वात्नि मात्दङ्याङ । चुप्ओ युङाङा । हान्माचेप्मा ओन काचि मुमा रम्योम । खोन्कि ङे वाको लोन्ताओ छाङ आराङ ङे लिसा चिया याछा । झाराक हाङ्छामिचि एन्चेप्ला मान्खुन्काबाचिना मोदाङ्का मचेवाङा हिदालो मुङ्कुलुङ्लुङ मलिसा खाराङा । चिप्मा कात्काबाच्या दिसुओ दि बने अमुवाढान्टा निकि दुम मुमा अपुक्टाङा ।
आइमित्लो झाराक मनाचिओ छुक–छुक्दा हुनिहुनि खान्नुओ, बड्ढे–बड्ढे फेक चाहा दोत्ओ एन्चेप्लाचि मखुन्लुक । छाचिदाङ्का फान्टा, कामेच्छा कि खोक्वापा–खोक्वामाच्या छाङ अचोङ्साओ एन्चेप्ला मखुन्किआ मबिलुक्याङ । आइमितओ छाचिचिलो दि–दि मचकि छाङ एन्चेप मान्खित मरनिन । अन्चो चक्सिचि इन्याङसा खालोङ–खालोङओ एन्चेपचि मखित्याङ निकि यङ्खानचिदा एन्मा टोक्टिन । खाङ मेत्माओ निम्पाङ छाङ अनुवाक खालाकओ ङे खुन्मा दोत्याङ मयङ ढान्याङ ।
एन्चेप्ला लोन्तादेङ्लो छाप्लाहान, वाकमेन, टेप रेकर्डर, उप्मि, यङ्खोन, इनु–इनुचिलो खात्नङ ममासाखारा । आइमित मडात्निन मोलो ? आराङ दालो हान्माचेप्माओ लाम छाप्लाहान ओन युङाङा । छाप्लाचि छाप्टियेन्का खोन्कि छाप्लाहानदाङ्का छुट्टुम्येन्का कि बड्ढे कालेन हुङ्मा दोराङा । सोम्तुक्मा चम्हेदा छाङ देम चाअत्ओ लिसिन्येन्का । आइमित्लो वाको एन्चेप्लाआ आन कामाकाचि मुमा दुमदा देमओ देम फासिन्येन । चक्नि कि नोक्मा लियाङ काचि ममा छाङ । चक्दा ह्याना निहाङ्होन हाङ्होन खाडा युङिन निछाङ चक्नि ङे ढित्पा मुमा रन्यान । देम खान्नुओ दुम । खाङ्पा मुयाङ्सा चेप्मा रन्यान्ओ । देम अनुवाक खाम्मा टाखाराओ । खिमदा ङे युङिन्क्या आन काचिखिमदाओ काचि मुमा लियाङ । तायाखिम, चाअ्वा, बिजुलि, छेन्बिखिम, इनु चिदाओ फेक्वा छोन्मा छाङ आन एन्चेप्ला लाम्पा ङे मुमा रन्याङओ । बड्ढे–बड्ढे काचिचि चक्निङा आन छुकदाङ्का ङे मुमा पुङ्सुम्चिउम ।
हाङ्होन–निहाङ्होनदाओ यङ्खानचि ओन बेन ङे टादियाङ आन छुक–छुकचिदा । खाङ्मा ओन माआङ, खिप्मा छाङ नरन्याङओ । बड्ढे कालेक खिप्भुङचि छाङ एन्चेप्लादा ङे टोक्टिन्यान आइमित । मेन इन्टरनेटा चइ चाहादोत । छेन्बि छोन्मा, झारा चिजाबिजाचि खित्मा छाङ ए रन मोलो । खिइन्ला खात्मा ङे अलिनिन मोलो । आन खिम–खिमदा ए अतात्दि मोलो । अङ्काना आच्छोङ पात्छोङ्लो होक्कोदोदो लिङा खात्ङाङा । दिसुओ बेन ताखारा निकि मिन्ङा ढान्ङा । छेन्बिखिमदाओ झाराक काचिचि चिखिमदाङका ङे खोप्याङ । मोडा खात्मा ङे अदोत्निन्यान मोलो ।
निहाङ्होनदा आन मनाचि दि मचयाङ निकि चोप्मा छाङ ए टोक्टिन्यान मोलो । हेन्खामाओ ह्याक्को चोमओ मना ओडा अक ठोङ युङिन दिसिनकि चोप्मा छाङ लेसिन्यान ओनइ । वाकोलो अक्तेत ह्वातेत खाङ्लिचि ओन ओनइ । वाको काचिचिलो आइमित देम ओ देम खोप्याङ अक ठोङ युङिन्कि । खोन्किआ ओ एन्चेप्लाआ आन हाङ्पोक हङ्मा देमओ देम नोक्मा मयुङ्सुओ याआङ । आन लावाछाप मोक्मा, छाम रेकर्ड मुमा, लाक मलुयाङओ युङ्मा, टुङ्कुप चोप्मा, छाम एन्मा, टुङ्कुप बने मुमा, टिकटक बने मुमा, इनुचिदा छाङ नोक्मा लिसा युङ्सा । इसाकि हान वाको दि यङ्मा रन मोलो ओसाआ हङ्मा, चोङ्मा एन्चेप्ला बड्ढे मफासियान । खोन्कि वाकोलो सुम्दिमा–पारुहाङआ महान्टिन्ओ उइसा मिन्ङाङा ।
चलोक ङे एपचि अमुआ ढान्ताचिआ । बड्ढे कातेत आन काचिचि खोप्याङ वाकोचि याङ्मा लेसिन्नालो । छाप्लावाचि छाङ एपदा ङे, खिप्लाभुङ्चिदाङका दि–दि चाहादोत मोकोचि झारा ङे टोक्टिन्येन । प्ले स्टोरदा खारिन्कि दि चाहादोत्ओ अक ह्वा सान्ला छाप्तुम्ना बुरुरुरु मलोन्खाट । खाको आन नङा नुसुम, खो ङे छेन्मा रम । खोन्कि पावानइ ओडा मयङ । नोप्मा रङ्दा ङे लोन्खात हालिफुलि । अक्छिना खाङ्मालि ओडा होङ्साङनङ ए यङ्ढान । होङ्सुम्नालो आन मिन्मादा दि याङा मोचिना आठु ङे तियारा लिखात्ओ । खुन्कि ङे देम्खा–देम्खालो मिन्ङा हान चामा, एमा, पेमा कि दुङ्माओ काचिचि छाङ एपदाङ्का ङे मुमा रनओ लेन छाङ टाखात, खाउ लेन ।
अङ्का छे अक्तात एन्चेप्ला खिरुङ युङ्सुङओ याआङ । बड्ढेलो याङ्मा अलेनङ । चिचित्दा याङ्मा चिन्ङाङान्चङ यावाकुवाचिनेन । आइमित छाप्लावाचि छाप्ङा ओडाङ्का ङे छाप्ङा । छेन्बि हान्ङा, एन्चेप्ला रिचार्ज मुङा, निओचि छे मेत्तुङ्चङ । टिभिओ खोप्तुयोङ, इन्टरनेटओ फेक्वा छोरुङ्योङ । चाहादोत्ओ खाम्माचि खिरुङ्योङ्चङ । यङ्खोन छाङ साङ्ङा, उप्मि लोङ्सुङ, चा खिप्ला होङ्ङाक्या खिप्ङा । खिप्लाभुङचि लामुङढान्टुङ्चङ । छेन्बिखिम खात्मा छिरुङ युङ्सुङ । बुङ्खा खात्ङाहिदा रङ्बि छे बुत्ङा एपदाङ्का ङे । टिभि खाङ्ङा, टुङ्खुपदा चोप्ङा । बड्ढेकादुम लेसिन सिन्टिन ओदाङ्का । इनु–इनु बड्ढे खालाक काचिचि मखोप्याङ एन्चेप्लादाङ्का । खोन्कि अङ्को एन्चेप्ला बड्ढे सोम टुक्टुङ । खाडा खात्ङा निछाङ खुयुङ्कि ङे लोन्ङा । मासुङ हे निकि चङ्ङाङ्चङ । इम्ङाहेदा छे अङ टाङ्कोङदा युङ्सुङ । अखाखुत ठिन्ङाहिदा देम साङ्याङ निकि खाचोप्ङा । एन्चेप्ला खुन्मा पुङ्सुङ देङ छुक खुप छाङ वाट्मा छिरुङ खाइसुङ । ओसाआ ङे काचि खोप्याङ ।
वाको चाइनादाङ्का फेसाओ कोरोना खेनआ झाराक आन्कान चिखिमदा छेक्टिन दिसिन्ओ याआङ । ओसोओ ओक्टो मान्बनेलियुक निमाङ । खोन्कि दाप्पाङ ङे रात्मान्चिन दोत्याङ । वात्नि चमाओ निम्पाङ खिमहुत्दा ङे युङ्मा दोरा । मनाचि सुत्दा ढित्पाढित मान्मुमा, छुक टोङ्मा, चक्दा खात्मा माआङ । दो, नाबु दिप्मा, छुक साबुनाआ वा समा, बुङ्खा मान्लोन्मा निकि मयङ्याङ । ओबेनदा लेन कप्मा बड्ढे ङे चाअ्त्याङ । खोन नुछाङ आन छुक्दा एन्चेप्ला युङ्याङ्कि नुलोक्ङा छेक्लेन कप्मा लियाङ । ङाइखिप टुङ्याङ्सा, युट्युबदा टुङ्कुप (भिडियो) चोप्याङ्सा, टिकटक मेत्याङसा, यङ्खान एन्याङ्सा, कोरोना भेवा काछुकच्यो भुङ खिप्याङ्सा युङ्मा लिसायुङ्सा । यावाहिवा, दक्छाबुवा, छेत्कुमा, मामा–पापा, आन मनाचिएनेन हान्माचेप्मा मुयाङ्सा युङ्मा लिसा । ओ एन्चेप्ला मात्दङ्ङा नालो खाइसाक्या छेक्लेन कप्मा लिसाओ ? मिन्ङा ।
उत्ना ओन माआङ, बुङ्खा लोन्टिनहेदा छे आन लाम मासुम खाइसुम्नालो एन्चेप्लादा ङे गुगल लाछेम खाङ्याङ्सा कोन्मा लियाङ । खाडा निछाङ मो ठोङ कि आन युङ्खाचि देम खान्नुलो ढिरिन खाइसिन्येन । आराङ्दालो मोचिदा मयुङ्याङओ, मकोन्याङओ मनाचि लाम सेन्मा दोराङा । वाको लाम खात्नङ खात्ओ बब ? मोको ठोङ खाउ लाम खात्मा रम नाना ? यङ्याङ्सा सेन्मा दोराङा । हिकियोहियोङ्मा यलाखोमदा डेङ्सिहोनदाङ्का मबानाओ ओम्पेचि मोबेनदा अन्चो छु्कदा लाछेम मखुयाक्या लाम खाङ्याङ्सा सेन्याङ्सा मबियाङाओ टोक्काबाना अङ्का ङे । आइमित खोचि ङे लाछेम माआङ एन्चेप्लादा गुगल लाछेम खाङ्याङ्सा मलोन लुक्याङओ टोक्टुङ्याङ्चङ ।
आइमितओ मनाचिलो एन्चेप्ला मात्दङ्लो अक्दु छाङ हङ्‌मा नरनिन इसा मचढान । बुङ्खा खात्‍ऩङ लोन्टिन हिदा छाङ एन्चेप्ला खुइन्खाइसिन । तावाङ वाङिन हेदा छाङ बुसित्दा इन्टरनेट होत्खा दोरिन खारिन । खोन्कि ङाइखिपदा कङ्सिन ढान्टिन । हान्माचेप्मा छिरुमचिउम आराङदा वात्नि । एन्चेप्लादा ओन चेविन युङ्सिन । नुमा मान्नुमा दित्छाङ नसेनिन्मिन । एन्चेप्ला खाङ्मा, टुङ्मा पुङ्सिन खारिन । वारिसा, थाङ्वारिसाचिलो देमओ देम मचोप मयुङ । चा चामा छाङ खा अमान्खात । मोडा ङे खेला मेत्मा अपुङ्ढान । सायापा सायामा छे चेप्मा मकानिन । अक्टाट बुसिहोन हङ्खात, हाउसो देङ्सि । छाचि छे खुस्को ङे मलिखात्याङ मोलो । अन्चो तायाखिमओ काचि अनान्ढान । एन्चेप्लादा खेला ममा मटोक नालो चामादुङ्मा अमान्खान ।
आइमित्लो एन्चेप्लादा नुओ, अनुनिन्ओ झाराक दुमचि टायुङ्कि छाचि खाइसाकि चोप मेत्मा ? मामा पापाचिओ टाङ टुक खात्याङ । अत्पा अत्पा दुमचि अपाक्ढान्कि टाङ टुक्मा लियाङ । छेन्माकि खाङ्मा छाचि मलेनिन । दि टा खो ङे मखाङ्ढान । खोन्कि खोत्‍नि ङे चमा, मुमा अपुङ । मक मसयाङओ छाङ अपाक । निमनाओ साया पेप्ओ दुमचि छाङ अपाक्ढान्कि देम मनाचिना हाङ्‌कोपआ छेकखिम छाङ मतालायुङ्सा । ए उइसा ए याछा निकि अखेङ्ढान । ङाइखिपदा छाङ छाच्या खाङ्मा अनुनिनओ दुमचि छे टोक्टिन । उस्कोआ छा टाया मासु । झाराक ङे अखाङ ढान्क्या अखेङ्याङ । खोन्कि ङे आन रिदुमपादुम, मामायङ, थात्तुमचि माखात्मा हाक्याङ । आन्को यङ लाम्पा इस्कोचि खाङ्मा अटोक्टिन्मिन ।
आइमितना हेन्खामा भेप्लो कोरोना भेवा फेसायुङ्सा । बड्ढे कातेत हाङ्छामिचि कोरोनाखेन मछुक्तायुङ्सा । बड्ढे कातेत कोरोनाखेन काछुकचि मसुवाओ छाङ युङ्याङ । खुन्कि हाङ्होन निहाङ्होनओ हाङ्कोपआ छेकलाम पाउयुङ्सुओ याआङ । झाराक तायाखिमचि छाङ छेक्टाादिसाओ याआङ । ओबेनदा तायाखिमच्या अनलाइन खिप्माओ दुमदा खारुछाचि मखिप्याङ । खोचिसुत्दा चोङ्साओ एन्चेप्ला कि ल्याप्टपचि खित्मा पमा लिसायुङ्सा । खोदाङ्का मखिप्याङ झारा आन छाचि खिमदा ङे मयुङ्कि । खोचि मकाहिदालो अन्चो एन्चेप्लादा ङे मकङ्युङओ टोक्टुम्चुम । झाराक तायाचि छाङ टोक्माना टोक्टिन ङे एन्चेप्लादाङ्का । मेन याङ्‌मा चइ लेमा दोत्याङ । बड्ढे कातेत छाचिना अ–अत्पा दुमचि ओन मखाङ ढान्याङ । खोन्कि आन रिमिदा अत्पा दुम मलुयाङ कि ममुयाङ । खुन्कि ङे छाचि एन्चेप्ला पमा ङे लियाङ– अनुवाक काचिदा ओन । टोप्पाच्या खोचि नुलोक गरि लोमा छाङ लियाङ । देकिनालो छाचि खाक्को खाङ्‌मा नु कि खाक्को अनुनिनओ निकि छेन्मा मलेनिन । हान आन छाचि चिखिमदा मामापापा, नाना, बब, टोप्पाङच्या तित्मा लिसायुङ्सा । तायाखिमदा सान्दिवा सान्दिमाच्या दि खाङ्मा नु, दि अनुनिन निकि लोमा लियाङ । माआङ्लो आन छाचिआ लाम दुमा अमान्केयाङ ओनइ । खिम्दा छाङ बड्ढे एन्चेप्ला खाङ मेत्मा अनुनिन । अङ्कान हाङ्पा छाङ खोचिओ चक्दा बड्ढे खाङ्याङ्सा युङमा अनुनिन । कासिनओ बेनदा खोचिनेन आन मामायङ लाम्पा चेप्मा लाप्माचि मदोत । आन रिदुमपादुम, थाप्सङहिलिचि एन्मेत्मा खाङ मेत्मा मदोत्याङ ।
फाकफोकथुम २, इलाम

गोरखापत्‍र, २०७७ वाचुङ ३, बान्तावा चिरिदाङ्‌का