विस्नु हाङखिम
छाप्कामि यसोधारा तायाखिम टक्सार, भोजपुराओ सान्दिवा मयुङ्याङ ।
खाराओ सुम्का सोनदाङ्का ओयात्नि आन खिम हाङ्होनदा चाअत्ओ बेन तायुङ । कोरोना नि लोम्ओ भाइरसआ झारा हाङ्होन–निहाङ्होन भेप्लो ङे म़नायामदा सारिमा बान्सुकि झारादा लकदाउनङा युङ्याङ । ओको सारिमाआ बड्ढे म़नाचि सेरुचिउचिओ युङ्याङ । खोन्ओसाआ आन्कान छाङ मोदाङ्का रात्मान्चिन निकि खिमदा ङे युङ्मादोत । कोन्माठाङ्मा हिदा खारु चङ्मादोत । कोलिन ठाङिन्हिदा दो दिप्मा, साबुनाआ छुक वास़मा, कुमङ्वा दुङ्मा कि बड्ढे म़नालुमदा मान्खात्दामा, खारिन नुछे आप्पि खा सिन्माकि ह्यानि–ह्यानि युङ्मा निओ दुम मान्माकेमा अनुनिन । ओ योक्दा मिन्मायु कि मित्मायु दुम अक्टेट युङ्याङ, मोको दिनालो आइमित आन छाचि खिमदा दे मच़याङ खा ?
लकडाउनआ लाम छेक्टा, तायाखिम छेक्टा, झारा आन छाचि छाङ खिमदा मछेक्दियुङ । आन छाछोक्छाचि निम्पाङ सोज्जेदा युङ्याङ्सा बेन केमा पमाचि अनुनिन । तायाखिम ए छेक्टा मोक, आन छाचि निम्पाङ आन खिम छे अक्टेट तायाखिम ङे निमाङ । आन्कान्ना खाउ नुछाङ बुक केन्तुम्योम आन छाचि दे म़च़ओ ? आइमितदाङ्का ङे मिन्मादोरा ।
द्याका दुमदा छे अक्टेट अअत्पा कि अक्टेट अखान्नुमा युङ ङे नि सिन्मादोत । मयङ्नि ढ्याके छेन्बिओ छाङ् ह्वा ङालङ (पाटा) युङ । लकडाउनआ खिमदा छेक्टिन दिसिन । हान खिमदा ङे युङ्याङ्सा मुमा रम्च़म्ओ काचिचि दिए निकि ओहा अक्दु मिन्मादोरा । लकडाउनओ अखान्नु ङाल़ङ सिन्मा ऱमादोरा । आन छाचि खिमदा मुम्ओ कामाकाचिचि चिन्माचि मदोरा । याङ्खा ब़क्मा, तित ढाप्मा, कोकखान मुमा, वा चाक्मा, खाम्मा वासमा, नुलोक दुम हान्माचेप्मा, फाकाफा मुमा काचिचि छे कामा ङे मोलोक । टेनदाना अचु ऱमाओ कामा पम्चम्कि नु । मोत्निहिदा लेनदा अक्दु ह्वादु छाप्मा खिप्मा काचि मुमेत्माचि ङे दोत । ओदा आन्छाचि द्याको काचि पम्चम्नालो नुलोक लि ओन्दे निकि अक्सिवा ह्वासिवा दुम छाप्मा लियाङओ युङ्याङ—
१. आन छाचि निम्पाङ झाराक अढुवाचिआ अक्टेट पेन्लाम (समय तालिका) बने मुम्ने । मोदा खाउबेन ठिन्मा, चामा, छाप्मा, खिप्मा, मेत्मा, कामाकाचि मुमा कि खाउबेन इम्मा निकि बेन तोङ्सुम्ने । छाचि आन्कान अढुवा वाट्टा चलोक ङे इम्मा, मेत्मा प़माचि मदोत । खोन्कि मो बेन पेन्लामदा कोन्सुम्चम्ने ।
२. छाप्मा खिप्मा काचि पमाचिहिदा अचु ऩङा नुओ दुमदा छाप्माकि एन मेत्मा, खिप्माकि एन मेत्मा, लावाछाप, लाछेम (नक्सा) छाप्मा, अचु खिप्लाभुङ्दाओ तायादुम्चि, हाङ्होन-निहाङ्होनदा मलियाङ्ओ काचिदुमचि मयुङ ।
३. आन छाचि निम्पाङ आप्पि लाम्माकि सिन्मा, तुप्मा दुमदा काचि पम्च़म्ने ।
खाङ्लि-
क) आन खिमदा देम्का पाङ याइन्येन ? अचु ऩङ सेनुचिकि छाप्टुचि ।
ख) आन कोक चाखा ठोङ्दा देम्का खालाक चामायुचि म़भाङ्याङ ?
ग) देम्का खालाक खाम्माखुइचि मयुङ्याङ ?
घ) आन व़कदा देम्का खाला सासुम्चि, स़ङ्टाङचि म़याक्याङ ?
ङ) आन टेनदा देम्पाङ मेछाछा दुवाछाचि मयुङ्याङ ?
मोत्निङा निदुम्चि छाङ…।
अढिवोचि निम्पाङ मोसोओ हिसाबा, वृत्तचित्र, स्तम्भचित्रचिदाङ्का छाप्तु नि लोम्चम कि नु ।
४. लेनदा अक्दु एप्याङ्सा आन बुदा अक्टेट अक्टेट दुमदा हान्मा काचि पम्च़म्ने । मोसाआ म़ना बुदा अचु हान्मा चेप्मा सावा पोन ।
५. अनाम्प़क इम्मा बुदा अवायङ अखोलेन भेप्लो अमुवाओ कामाकाचि मित्याङ्सा लेन्सिवा (दैनिकी) छाप मेत्तुम्चम्ने ।
ओवाको दुमचि आन्कान अढुवाचिआ अक्लेन माआङ, लेन्कोप्लेन चोप्सा मु मेत्तुम्चम्ने । खामहिदा सोज्जेवा मकात्ओ वाको दुमचि आन छाचि निम्पाङ अनुवाक काचि मलिओ युङयाङ ।
आम्चोक २, दाङ्खा, भोजपुर बुङ्वाखा दोङ १६, इखिप १८५ दाङ्का
bishnuhangkhim@gmail.com
